Autoteliciteit, of waarom Sinterklaas waardevoller is dan het kerstgebeuren

Autoteliciteit is een lastig woord. Het staat zelfs niet in mijn dure serie Van Dale woordenboeken. Vandaar dat ik het uitleg. Zeker vandaag nu de Goedheiligman weer voet aan wal heeft gezet.

Maar laat ik beginnen met kerstmis. Het feest is door de eeuwen heen een zonnewendefeest gebleven. Het licht (terug) in de duisternis wordt aanbeden. Of de komst van de Goede Boodschap in donkere tijden. Toch is het gebeuren onderdanig aan commerciële vervlakking en intentieloosheid. Toch? Waarom vieren we het? Wat is het doel?

Uit een onderzoek (Kruispunt, KRO) in 2002 bleek dat één op vijf ondervraagden niet weet dat met Kerstmis de geboorte van Jezus Christus wordt gevierd. Van de andere tachtig procent, zijn er vijftig die aan het kerstfeest geen religieuze betekenis toekennen. Vraag een willekeurig iemand woorden bij ‘kerst’ te noemen en het zullen: gezelligheid, lekker eten, familie, kerstboom zijn. Kan ik stellen dat het leeuwendeel tijdens het vieren van kerst die oude intrinsieke waarde voorbijstreeft en aan met een groep naasten aan de dis zit omdat het zo hoort rond de 25ste van de wintermaand?

Autotelicititeit krijg je als je (bewust) in juli een kerstboom optuigt, Mariah opzet en glühwein opwarmt. Het komt niet gepland voorbij, je doet het doelbewust en vrijwillig. En ik houd daarvan.

Net zoals het sinterklaasfeest. Kijk er eens sec naar. Of stel je voor dat er een Afrikaan, bijvoorbeeld, kijkt naar de intocht van vanmiddag: gesminkte nep negers, schip op rivier, horden mensen op kade die wachten op de boot die slechts om de hoek vandaan komt, politie op de been zonder dat ze wat hoeven te doen, blaaskapel, muziek en dans, gegooi met eten, drukte om niets. Maar vooral: een man, duidelijk verkleed met een theaterbaard opgeplakt, die kinderen een hand geeft. Vooral dat laatste moet de onbekende aanschouwer met de internet netwerken van deze tijd verontrusten. Zou je zeggen…..

Maar wij Nederlanders willen het zo. Zo, uit het verband gerukt. Want laten we eerlijk zijn: het is een spel. Zo met die stoomboot die traditiegetrouw (volgens het NOS journaal) problemen heeft met het aanmeren in Nederland. Het is erg bewust en totaal niet logisch: en we doen er allemaal aan mee de komende weken. Autoteliciteit ten top. Denk maar aan de tradities van het schoenen bij de schoorsteen zetten met een wortel voor het paard, rijmversen, surprises, plaagstootjes, marsepein bij de warme bakker en bisschopswijn bij de Hema. Autoteliciteit leert mij in elk geval dat het sinterklaasfeest een veel bijzondere betekenis geeft dan het gedoe rond kerst.

Het begrip komt uit de sportfilosofie waarmee ik afstudeerde. Het doen van een activiteit om zich zelfs wille is een must voor een speelse houding. Het vormt geen verplichting.
Een sleutel tot succes, als ik ook kijk naar de manier waarop Foppe de Haan zijn elftal dit jaar wederom Europees Kampioen maakte.