Gymlokalen blijven leeg door onkunde basisschooldirecties

Het management van diverse basisscholen in Nederland schreeuwt moord en brand: ‘We kunnen kinderen geen gymles meer geven!’ Omdat nieuwe groepsleerkrachten niet meer bevoegd zijn voor het geven van deze lessen en omdat een invaller de papieren vaak ook niet heeft. De media dook gisteren en vandaag op deze hartenkreet. Maar het is de eigen dikke schuld van de managers in het primair onderwijs!

Directies van basisscholen hebben inderdaad een probleem. Alle pabo-studenten die vanaf 2004 afstudeerden mogen geen bewegingsonderwijs (BO) geven. Ze hebben dit niet meer in het curriculum van de lerarenopleiding gehad. Een extra twee jaar studie, ná de pabo, zou dan wel toereikend zijn om de bevoegdheid uiteindelijk toch nog binnen te slepen. Met de afname van oudere, nog bevoegde onderwijzers, ontstaat er op een doorsnee lagere school de vraag: "Wie is er nog bevoegd?"
En wie heeft zin om het vak te geven, natuurlijk.

Voor de net afgestudeerde pabo’ers is het ook lastig. Je bent net van de pabo af en je wordt direct op de arbeidsmarkt gewogen of je wel of niet de bevoegdheid ‘gym’ hebt. Want een nieuwe juf of meester die wel BO mag geven is spekkoper. Om dit te bewerkstelligen bieden schoolverenigingen jonge leerkrachten de kopstudie van twee jaar aan. Kosten en moeite worden niet gespaard. Het moeit de managers dus enorm. De afgestudeerde leerkracht moet weer de banken in. Nog twee jaar, naast je baan, zwoegen. Als je de opleiding zelf moet betalen kost dat ongeveer 3200 euro. Vreemd is dit niet, in de vorige eeuw haalden afgestudeerde onderwijzers, die de bevoegdheid ook wilden halen, de aantekening J. Deze leergang kostte toen, omgerekend, meer tijd dan de nieuwe kopstudie.

Ondertussen sturen, niet bevoegde, onderwijzers de kinderen maar een uurtje het plein op om alsnog te bewegen. Of ze gaan jumpen in de klas, op muziek van bijvoorbeeld, Jackyl & Hide. En dat terwijl er een overschot is aan bevoegde gymleerkrachten. De schatting (1.) is dat er een 500 docenten lichamelijke opvoeding (Alo’ers) zonder baan staan te wachten om aan de slag te gaan. Een schrijnende tegenstelling, gekeken naar de verontruste directeuren en kinderen die voor de camera’s en microfoons van diverse media werden gesleept.

We moeten ons dus afvragen: waarom worden de Alo’ers niet ingezet? Frits Bloem (directeur van ‘De Reinbôge’ in Burgum) illustreert het voor Omrop Fryslân: "Wij hebben jaren terug een andere keuze gemaakt. We hebben gekozen voor een vakleerkracht muziek. En die willen we niet missen met het oog op de kwaliteit van ons muziekonderwijs."

De beste man zegt dus eigenlijk dat muziekonderwijs belangrijker is dan BO. Dat is een discussie waard, maar ook de reden dat zijn basisschool de kinderen zo nu en dan geen gymlessen kan aanbieden. Dit speelt op veel basisscholen, en dan is de vakdocent muziek lang niet altijd de zondebok. Scholen hebben inmiddels veel vrijheden en kunnen naar gelang het personeel plus de uren (formatie) verdelen binnen de school.
Hier ben ik zelf (pabo en alo diploma op zak) een voorbeeld van. Op een school in Driebergen heeft de directie, met het team, systematisch formatie gespaard voor een vakdocent lichamelijke opvoeding. Niet omdat de juffen niet bevoegd waren, nee: omdat naar hun idee de vakdocent de kwaliteit van het onderwijs verbetert.

Zo ben ik er sinds januari aan de slag. Eigenlijk zou Bloem deze school eens moeten bellen.
Onder leiding van een oud inspecteur van het onderwijs, werk ik op de tweede bassischool op de Utrechtse Heuvelrug. Wederom een staaltje van kundig managen. En mag ik zeggen: een gevoel voor beleid?

De managementlaag schiet te kort en wil nu, sterk gesteund door de vakbond CNV, de pabo-studenten weer bevoegd maken na vier jaar pabo. Nu weet geheel Nederland dat er op de pabo’s iets niet goed gaat met het reken- en taalonderwijs. Klungelig wordt het dan helemaal als er lessen BO tussen gepropt moeten worden. Juist als er genoeg enthousiaste Alo’ers staan te popelen.

Natuurlijk weten het CNV en de directeuren ook wel dat het zogenaamde indalen van de kopstudie bewegingsonderwijs in de pabo, geen haalbaar doel is. Moeten de jongens en meiden op de alo al niet vier jaar blokken voor deze brede bevoegdheid? Als pabo‘ers het er vier jaar lang bij doen, is dat niet eerlijk.

Zeker niet voor ouders van schoolgaande kinderen. En spreken we niet met zijn allen over bewegingsarmoede en een afname is plezier in bewegen bij kinderen?! Gelukkig heeft de regering het terugdringen ervan vastgelegd in het regeerakkoord.
Kortom: De managers binnen het primair onderwijs moeten niet mekkeren: verzin een list! Maar ga niet aan de leergang op pabo’s sleutelen. Waar een wil is, is een weg: door binnen de eigen verenigingen op een creatieve manier formatie te verzamelen voor een welwillende vakdocent bewegingsonderwijs.

1. KVLO 2, 2008 (vakblad vereniging leerkrachten lichamelijke opvoeding)