Thuis op de Zwarte cross

Nog een paar dagen en duizenden Friezen zakken na twee jaar weer af naar de Achterhoek voor het grootste festival van het land: de Zwarte Cross. Ook ik, voor de zesde keer inmiddels. Niet in een file van trekkers met omgekeerde vlaggen maar doorgaans met auto + caravan met daarop teksten als: “ja vaders, ook úw dochter lag hier.” 

Het vierdaagse festival geldt als hoogmis van het platteland met de bijpassende humor en zelfspot. Hier komt volk vanuit meerdere Nederlandse regio’s en steden (!) bij elkaar op een terrein van 80 voetbalvelden, met onder andere een crossbaan en 33 inclusieve en intieme muziekweides. Je stapt binnen de 100 meter van een reggaeweide, via een gospelkerk een gaykroeg binnen. Met als grote kans dat je tussendoor dweilorkest De Feintsjes uit Menaam tegen komt. 

Gelijkwaardigheid is naast ‘apartigheid’ (Achterhoeks voor ‘bijzonder', 'raar' of 'eigenzinnig’) cruciaal. Het gaat er niet om wie je bent - of waar je bent geboren-, maar welke bijdrage je levert aan het feest. Je hoeft geen hooibalen in brand te steken, de Cross heeft een kwart eeuw al impact met de boodschap dat je er toe doet, zonder per se op een ander te lijken. Je hoorde er toch al bij! 

Met mindful jaarthema’s als: ‘Alles Kump Goed’, ‘Vaak Bu-J te bang’ en ‘Say Yes To Apartigheid’. En komend weekend: ‘Welkom Thuus!’

Tijdens de laatste editie in 2019 ontspoorde die vibe enorm. Door de Amsterdamse tekstschrijver Jill Mathon van bureau Kessels Kramer. Hetzelfde bureau dat de ‘Friesland Style’ uitrolde voor de PR van onze provincie. Sommige teksten zouden volgens Jill racistisch zijn zoals het ‘Allah’s  Afbakbar’ boven een kebabkraam. Ook zou Apartigheid in de ogen van Jill verwijzen naar de periode in Zuid-Afrika. Haar lawaai leidde online tot een Instastorie van rapper Sevn Alias waarin hij, na zijn optreden in Lichtenvoorde, de Zwarte Cross betichtte van discriminatie en racisme. Het platteland was drie jaar geleden te klein.

Wat bleef hangen was het gemak hoe je een groep wegzet als fout en van slechte inborst. De interesse achter de (plattelands) cultuur en de bedoeling van de lollige bordjes waren ondergeschikt aan de grote woorden. Dit werd in de weken erna (gelukkig) verdedigd door columnisten en andere bekende Zwarte Crossgangers, immers: als je iedereen aanpakt, sluit je ook niemand uit. Drie maanden later waren de eerste landelijke boerenprotesten. Jill was niet de bron van alle opstand, ondanks het vies en zeer kwalijk spel dat Jill Mathon speelde. 

Het ontblootte wel een kloof tussen stadse waarden van woke en sociale rechtvaardigheid en de plattelandse opvatting van ‘Alles kump goed.’ 

Als de ene cultuur de andere wil overheersen zijn grote woorden als (burger) oorlog niet ver meer weg. Van 14 t/m 17 juli trekken ‘we’ weer naar Thuus. Een plek van apartigheid, inclusie (ik kan nog doorgaan over lgbti+ acties, mensenrechten en over een minder valide tentenhotel) maar met name: saamhorigheid. Een thuisgevoel.

“Licht uit, zelfspot aan”

Lucht in deze barre polariserende tijden. Het is immers nogal wat als je gezegd wordt dat jouw Style beter is dan de andere. Met respect voor verschil en apartigheid. En daar hard om lachen, kortom: Leve de Zwarte Cross!

Ingezonden als Te Gast in de Leeuwarder Courant van 14 juli 2022