De toekomst van Fryslân vormt zich iedere dag

Scherp als altijd keek parlementair verslaggever Ton van der Laan in zijn commentaar 'Draaideurfriezen' naar de aanstaande Provinciale Statenverkiezingen (LC 23 december). Het ging over de ongekozen 'vertegenwoordigers van zichzelf. Mensen die zo vaak in het Provinsjehûs te vinden zijn, dat ze al snel voor ambtenaar wor den aangezien. Mensen die, slim gebruikmakend van subsidies, opinie en lobby, in het hart van de Friese democratie de toe- komst van Fryslân willen bepalen.

Van der Laan uitte zijn zorgen dat die toekomst niet alleen door zulke types bepaald moet worden, maar met name ook door de mensen die er dagelijks vrijwillig of professioneel vorm aan geven door het (gewoon) al te doen.

Nu zijn bewegers, kop-boven het-maaiveld-uitstekers altijd nodig. Hier in Fryslân, schrijft Van der Laan terecht, is de katalysator van verandering-Culturele Hoofdstad- na vijf jaar verzand in een loop van versleten begrippen: 'brede welvaart'. "Blue Delta', 'mienskip'.

Mede door de missie van de 'draaideurfriezen' ontstonden er de afgelopen vier jaar organisaties die- ongevraagd - de toe- komst van Fryslân inkleuren. Hoewel hun missie serieus moet worden genomen, moet hun boodschap geen belerend gereformeerd vingertje worden dat de wereld in overzichtelijke kampen van goed en slecht verdeelt.

Voor een hot topic als de transitie in de landbouw is er in Húns tegenwoordig het Living Lab Fryslân. Een bedachte organisatie. Een club om de bedrijfs- voering van Friese boeren zo in te richten, dat deze bijdraagt aan een rijke biodiversiteit en een goede boterham.

Maar wie wijst mij die Friese boer eens aan die ûnder melkerstiid bedenkt dat er een kenniscaroussel moet komen voor een betere bedrijfsvoering. Of diegene die de behoefte voelt om zich te laten bijspijkeren aan de hand van een LAP-coördinator, een landbouwadviespooladviseur. Niemand, dunkt mij. Immers, goed werkende boeren zijn al lang actief in agrarische collectieven die ieder jaar meer resultaten halen. Vanuit een eigen organisatie met een groeiende professionaliteit.

Voor ondernemers in corona- tijd zou ondernemersloket Ynbusiness oplossingen bieden, zo werd ons voorgehouden. Maar dat kwam met opties om in die moeilijke tijd gratis meer te leren over verduurzaming en groene energie. Terwijl de cultuursector en horeca 's nachts niet wakker lagen vanwege een energievraagstuk, maar eerder om het voortbestaan van de organisatie en het bedrijf.

Aan de Waddenkust is er al een tijdje een poging om 'het onzichtbare zichtbaar te maken' door Sense of Place. Maar als gastheer begrijp ik van gasten dat het Wad al mooi genoeg is zonder welke aanpassing dan ook. Chinese toeristen zouden de Friese gastvrijheidssector moeten opstuwen. Politiek en Merk Fryslân waren daarom de afgelopen jaren meermaals te vinden in het Aziatische land. Maar kijkend naar mijn collega's ken ik geen recreatieondernemer die op de knielen valt voor méér Chinezen in onze provincie. We horen nu juist waarschuwingen voor Chinese inmengingen, met name op het gebied van veiligheid.

We hebben de afgelopen beleidsperiode te maken gehad met ongevraagde organisaties die belerend en geheel vanuit het hoofd vorm willen geven aan het Fryslân van de toe- komst. Totaal voorbijgaand aan inmiddels aanwezige en goed werkende initiatieven. Ze sloegen de plank nogal mis.

Zo had Van der Laan gelijk. Je moet soms beter kijken, of je verdienmodel loslaten, om te ontdekken dat er al volop licht- puntjes zijn. Mensen die vanuit het hart, vanuit liefde, werken aan de toekomst van Fryslân.

De waarschuwing van Van der Laan is terecht. Immers, als een begrip als 'mienskip' geïnstitutionaliseerd en daardoor sleets dreigt te raken, terwijl het in de samenleving alom al in praktijk wordt gebracht, dan is er echt wat aan de hand.