De 12 heilige nachten rond Kerst

Als ik door het raam van mijn living kijk zie ik de zeedijk en ik verbeeld me dat er een grote meeuw in de tuin stort vanwege de harde wind en de slagregens.  Het is 17 december. Een datum waarbij je op een willekeurige dag in mei denkt aan: donker, korte dagen, stilte, soms verveling, kerstbomenverkoop en lichtjes. Kerstlichtjes die verlichting moeten brengen in het duister. Het donker van de leegte. Ik denk vandaag vooruit aan eerste kerstdag, nog een week. The day that stops a nation. Supermarkten dicht (of slechts deels open), geen dagelijkse talkshows op tv, geen horizontale programmering op de nationale radio. Lege autobussen, stille snelwegen. De kerstdagen komen er aan.

Maar die leegte is te benoemen, in te vullen. Het is het ritueel dat Jamie Oliver, of welke foodie op de socials dan ook tegenwoordig, een rollade komt langs brengen in het Glazen Huis van 3FM. Het is de gemeenschapszin die op 25 december start met de wereldse muziek van de Top 2000. Het zijn de spanningen of de zogenaamde kerststress in gebroken families, want wie praat met wie? En waar word ik wel of niet uitgenodigd. Met wie wil ik wel of niet aan tafel zitten. Het zijn de verplichtingen die vanuit de reclames als dwang worden uitgeoefend op relaties, verbindingen. Op liefde. 

Ik ervaar dat een groeiende groep mensen niets met kerst heeft. Die blikken vooruit op de dag dat de kerstboom weer het huis uitgaat. Of beter: er komt helemaal géén kerstboom in huis! Omdat ze vooraf bewust niet in de val trappen van Delicieux, tegenwoordig DeLuxe, van Lidl. De tv-commercial van Albert Heijn, die dit jaar al snel de Whamaggadon verstoord, de uitdaging om vooral géén Last Christmas van Wham te horen. Want de hamsters van de blauwe supermarktgigant smijten de muziek er ieder reclameblok in. Want kerst = eten. Veel eten. De boodschap is: het moet gezellig zijn. Zodat ik ook uitkijk naar derde kerstdag, the day that starts the normal world. Of misschien is het nodig, of prettig, om even uit het ritme te raken? Het grijpen naar het verhaal van de geboorte van Jezus vanuit het Christendom is dan een gemakkelijke gedachte. Omdat de geboorte van de Christus een voorbeeld was van ontregeling, een absurde situatie. Geboren in een stal als achter-achter kleinkind van koning David. Met een geboortebezoek van drie koningen uit het oosten, al snel opgejaagd door een bange machthebber. 

Buiten deze Bijbelse geschiedenis denk ik met kerst ook aan de kerst van mijn jonge jaren. Mijn kerst als kind. Wanneer ik met andere kinderen uit het dorp wandelend in het donker, en in mijn beleving altijd in een koude nacht met een open hemel vol sterren, de terp op loop. Voor het kerstfeest. Op een ongewoon tijdstip van 17:00 uur. Voor boerenfamilies is het dan melkerstijd. Maar we stappen de kerk in, waar het warm was en een reuzenkerstboom stond. Waar alléén bekende kerstliedjes werden gespeeld. Met een speciale bugelspeler naast het orgel. En waar vrouwen tweede stem zouden zingen, omdat de eeuwenoude liederen houvast geven voor het experimenten in meerstemmigheid. En dan op het einde, voor het verlaten van de kerk, is er voor ieder kind een boekje. Een boekje over een bijbelverhaal. Met tekeningen die als glas in lood golden. Iconische tekeningen die de magie van de bijbel heel gewoon maakten.

Natuurlijk is het de nostalgie die mij bekruipt. Want het kinderlijk geloof, de bekende liederen en de grote boom liggen achter mij. Al geloof ik er nog wel in. Ik geloof dat het heel heilzaam kan zijn.

Ik zoek de gesneuvelde zeemeeuw terwijl er regendruppen als bijna-sneeuw tegen het dubbel glas aan slaan. De centrale verwarming snort en ik scroll door Instagram. En vind een reclame van een jongen die zangles aanbiedt, met twaalf chanten (dus liedjes) aanbiedt voor de twaalf heilige nachten. Een kaartendeck met per kaart een uitleg passend bij de heilige nacht. Ik check de link en ontdek een verborgen geheim. Er is géén enkele heilige nacht: het zijn er meer. En staan bekend in het oude Noorden als de Rauhnächte.

De Rauhnächte, ook wel Rooknachten of Ruwe Nachten genoemd, zijn twaalf heilige nachten in de donkerste tijd van het jaar. Deze dagen markeren de overgang tussen het oude en nieuwe jaar en worden beschouwd als een periode "buiten de tijd." Ze zijn ontstaan uit het verschil tussen het zonne- en maanjaar en zijn doordrenkt van tradities en symboliek.

In deze nachten sta je stil bij het verleden, kijk je vooruit naar de toekomst en voer je rituelen uit zoals meditatie, zuivering en het noteren van dromen. Elke nacht wordt gezien als een voorspelling voor een maand in het nieuwe jaar.

Praktische tips:

• Reflecteer op het oude jaar en stel intenties voor het nieuwe.
• Houd een droomdagboek bij voor inzichten.
• Voer kleine rituelen uit, zoals het branden van wierook of mediteren.
• De Rauhnächte zijn een tijd van rust, introspectie en voorbereiding op wat komen gaat.

Deze nachten beginnen traditioneel op 24 december (Kerstavond) en eindigen op 6 januari (Driekoningen). Ze komen voort uit oude Germaanse, Keltische en Noordse tradities, maar zijn ook door spirituele stromingen zoals de antroposofie omarmd en verdiept.  

Het heeft mijn interesse. En zocht uit wat de betekenis is per nacht. Zonder de jongen van Instagram zijn kaarten aan te schaffen. De volgende reeks schreef ik bij de 12 heilige nachten, voor iedereen die er naar zoekt. Die het nodig heeft.

Een overzicht van de nachten

(Ik kies er voor om de twaalf nachten op Kerstnacht te laten starten, maar ik zie ook voorstellen om op 21 december te starten. De langste nacht van het jaar, de zonnewende.)

Nacht I (24-25 december) - De Moedernacht. 

• Thema: Wedergeboorte en vernieuwing. 
• Reflectie: Waar verlang ik naar in het nieuwe jaar?
• Gedachte: Voor vernieuwing is afscheid nodig.

De nacht van geboorte en nieuw begin. Op kerstnacht, de avond voor de zonnewende, start het nieuwe jaar. In het donkerste moment van het jaar gaat het om het maken van ruimte voor wat er gaat komen. Maar ook voor de zorgende kracht van het leven. Het is de nacht waarin de oude zon sterft in de schoot van de moeder. Je eert tijdens zonsondergang de oude zon. Bijvoorbeeld met een ritueel. Er wordt op die avond veel gegeten en gedronken.

Nacht II (25-26 december) - De nacht van de kijker.

• Thema: Begeleiding van spirits. 
• Reflecties: Waar vecht ik nog tegen? Welk plan is er voor mij bedoeld?
• Gedachte: De pauze maakt ook deel uit van de muziek

Een nacht om je innerlijke vertrouwen te versterken en een basis te leggen voor de toekomst. We staan stil, de zon komt op en is vandaag snel weer weg, het leven komt tot rust. Stilstand geeft tijd zodat je om je heen kijken. Je kijkt naar de verbinding met jezelf en de relaties met anderen. En ziet hoe het hier en nu er uitziet. Je zoekt vertrouwen in het komende pad, door je herkomst en je dromen te benoemen in deze nacht.

Nacht III (26-27 december) - De nacht van de vergeving.

• Thema: Manifesteren en creativiteit. 
• Reflectie: Met wie mag ik compassie hebben om ruimte te maken voor groei? Wie hield mij op deze plek, in deze situatie? Wat of wie mag ik loslaten? 
• Gedachte: Je vergeeft iemand pas echt als je deze persoon bedankt voor de genoten ervaring.

De nacht waarin je de kerstdagen achter je laat. Maar ook je ballast uit het verleden, het loslaten van oude patronen en wat niet meer dient. Het is goed om (denkbeeldig) je demonen recht aan te kijken. Zo kan er ruimte komen voor creatie en voor transformatie. Nu kun je verder. De nacht waarin je emotionele onderwerpen uit het verleden kunt achterlaten, ruimte scheppend voor transformatie.

Nacht IV (27-28 december) - De offernacht

• Thema: Genezing en transformatie. 
• Reflectie: Waar ben ik dankbaar voor?
• Gedachte: Reis niet om aan het leven te ontsnappen, maar zodat het leven jou niet ontgaat.

Breng een offer en laat achter wat jou niet meer dient. Vier het in dankbaarheid en harmonie. Langzaam komt het licht terug, waardeer wat er is. Een nacht om stil te staan bij alles waar je dankbaar voor bent. Je ontdekt wat je mee wilt nemen naar het nieuwe jaar. Je staart op de drempel, de deur is open.

Nacht V (28-29 december) - De nacht van de wijsheid

• Thema: Bescherming en verdediging. 
• Reflectie: Welke ruis in mijn leven staat de waarheid in de weg? Hoe kan ik beter luisteren naar mijn intuïtie?
• Gedachte: Het werkelijk kenmerk van intelligentie is niet kennis, maar verbeeldingskracht.

Het is tijd om jouw eigen pad te vinden door te vertrouwen op de innerlijke leiding en je intuïtie. Een nacht voor het verdiepen van je inzicht en het leren vertrouwen op je innerlijke leiding. De lessen die je leerde neem je als, een sterke basis, altijd mee. Het geeft bescherming, omdat niemand het van je kan afpakken.  

Nacht VI (29-30 december) - De nacht van de leraar

• Thema: Harmonie en balans. 
• Reflectie: Waar moet ik beter naar luisteren? Wie inspireert mij?
• Gedachte: Morgen is voor de mensen die zich er vandaag op voorbereiden

Het is tijd om plannen te maken. Je stapt van het oude in het nieuwe jaar. Een nieuw jaar met toekomstplannen. Je hebt hiervoor je doelen gevisualiseerd, je visie en dromen ontwikkeld. Het gaat om het scheiden van lessen en goede raad en afleiding. In deze nacht stem je af op de leermeersters.

Nacht VII (30-31 december) - De nacht van het hart

• Thema: Duidelijkheid en focus. 
• Reflectie: Wat is jouw waarheid? Waar wil ik moediger in zijn?
• Gedachte: Je hebt dit leven gekregen, omdat je sterk genoeg bent om het te leven

We staan deze nacht stil bij de kern. Je zielendoel. Het doel dat soms nog verborgen is en afwijkt van het gewone, of het normaal. Je hoeft het niet uit te spreken, te delen. Belangrijk is dat je het herkent. Om daarna vrijheid en moed te vinden en je angsten te overwinnen. Om je eigen weg te bewandelen.

Nacht VIII (31 december-1 januari) - De transformatienacht

• Thema: Overvloed en voorspoed. 
• Reflectie: Wat heb ik eerder geleerd wat mij vandaag, de komende tijd, het nieuwe jaar dient? Wat wil ik bijdragen aan de wereld?
• Gedachte: Soms groeit de vader door de verdienste van zijn kinderen

Deze nacht gaan we in verbinding met het universum. Het oude jaar gaat over in het nieuwe jaar, waarin de tijd van de laatste minuten en seconden overloopt in een geheel nieuw kalenderjaar. In dit bijzondere vacuüm van feest, herinnering en vernieuwing maken we contact met je gidsen en voorouders. Het gaat om je plek in het geheel, buiten de tijd.

Nacht IX (1-2 januari) - De riviernacht

• Thema: Liefde en relaties. 
• Reflectie: Welk gevoel mag ik in beweging brengen? Waar kan ik mijn energie beter inzetten?
• Gedachte: Ook door de volwassenheid heen stroomt de rivier van mijn jeugd

Laat je deze nacht beschermen door je voorouders. Benoem wat ze je mee hebben gegeven aan kracht en vernieuwing. Het is een stroom van nieuwe energie die je omarmt. Belangrijk om je eigen leven te leven, om nieuwe wegen in te slaan.

Nacht X (2-3 januari) - De nacht van de vergeving

• Thema: Zelfontdekking en persoonlijke groei. 
• Reflectie: Welke kracht heb ik in mij om beter voor mijzelf te zorgen? Wat mag ik in mezelf of bij anderen vergeven?
• Gedachte: Een schip is veilig in de haven, maar daar zijn schepen niet voor bedoeld

In het donker van de nacht openen we ons eigen hart en ziel voor je spirituele vermogens. Vanuit zelfliefde kunnen we de ander vergeving. Het helen van oude wonden en liefdevolle verbindingen maakt je sterk. Een nacht om liefdevolle relaties te koesteren en jezelf en anderen te vergeven.

Nacht XI (3-4 januari) - De nacht van het nu

• Thema: Verbinding. 
• Reflectie: In welke situatie bevind ik mij nu? Wat heb ik geleerd dat ik wil meenemen?
• Gedachte: Je leeft maar één keer, maar als je het goed doet, is één keer genoeg

Door je vandaag af te vragen wie je werkelijk bent zoeken we naar lessen van het afgelopen jaar. Welke heb je al omarmd en welke moet je nog (beter) leren toepassen. Die wijsheid en inzicht uit het verleden, die je meeneemt naar de toekomst, zorgt voor verbinding met het nu.

Nacht XII (4-5 januari) - De cirkelnacht

• Thema: Eenheid, door spirituele groei en verlichting. 
• Reflectie: Erken je ware gevoelens. Welke angst haalt mij nog uit balans?
• Gedachte: Om (innerlijke) rust te vinden, moet je afmaken waaraan je begonnen bent

De nacht van afronding en eenheid, de verbinding met alles om je heen en het afronden van een cyclus. Net als de maan en de zon is de wereld rond, een cirkel maakt dat alles samenkomt. Deze eenheid inspireert en moedigt je aan om verder te gaan. Voel je levenskracht! Je bent klaar voor het nieuwe jaar.

Optioneel: 6 januari (Driekoningen) - De nacht van de schat

• Thema: Het bewust zegenen van je pad en het bekrachtigen van je doelen.
• Reflectie: Welke intenties wil ik zetten voor het jaar?
• Gedachte: Alles wat je aandacht geeft groeit

Vannacht is de viering van Driekoningen. Het oude verhaal vertelt over goud, wierrook en mirre. Het is tijd om je zegeningen te tellen en de intenties te vieren. Je neemt je focus aan voor de komende tijd.

Meer achtergronden bij de 12 Heilige nachten

De Symboliek van Tijd Buiten de Tijd

De twaalf heilige nachten worden beschouwd als een unieke en symbolische periode die "buiten de normale tijd" valt. In deze dagen, waarin de grens tussen de zichtbare en onzichtbare werelden dunner lijkt te zijn, ontstaat ruimte voor diepe introspectie, levendige dromen en spirituele verbinding.

Een Verbinding met de Maankalender

Deze periode vindt haar oorsprong in het verschil tussen de zonne- en maankalender, dat ongeveer 11 tot 12 dagen bedraagt. Voor oude culturen markeerden deze dagen een overgangsperiode: een tijd om het verleden los te laten en het nieuwe jaar te verwelkomen.

Droom- en Orakelperiode

Een bijzonder aspect van deze nachten is hun verband met de toekomst. Volgens tradities staat elke nacht symbool voor een maand in het komende jaar. Dromen en inzichten tijdens deze periode worden vaak geïnterpreteerd als aanwijzingen of voorspellingen voor wat komen gaat.

Rituelen en Gebruiken

Door de eeuwen heen zijn er in verschillende tradities rituelen ontstaan om deze tijd extra betekenis te geven. Deze rituelen zijn gericht op het beschermen van het huis, het zuiveren van energie en het afweren van negatieve invloeden. Veelvoorkomende gebruiken zijn:

• Het branden van wierook of kruiden om ruimtes energetisch te reinigen.
• Het maken van intenties of wensen voor het nieuwe jaar.
• Het bijhouden van een droomdagboek om waardevolle inzichten te bewaren.

Spirituele Verdieping in de Moderne Tijd

In hedendaagse spirituele stromingen wordt deze tijd benut voor zelfreflectie, meditatie en het stellen van intenties voor de toekomst. Elke nacht kan worden gekoppeld aan een specifiek thema, zoals dankbaarheid, loslaten of innerlijke groei.

Praktische Invulling van de Twaalf Nachten

Wil je zelf deze bijzondere periode bewust beleven? Hier zijn enkele tips:

• Dagelijkse focus: Kies elke nacht een thema of intentie, zoals moed, vertrouwen of transformatie, en sta hierbij stil.
• Dromen en inzichten: Houd een notitieboekje bij om dromen en gevoelens te documenteren; ze kunnen waardevolle boodschappen bevatten.
• Rituelen: Voer kleine rituelen uit, zoals het aansteken van een kaars, mediteren of het uitspreken van een wens.

Door aandacht te geven aan deze tijdloze traditie kun je een krachtige en betekenisvolle verbinding met jezelf en de toekomst creëren.